PROXECTOS EN CURSO
- PLANCTOX . Proliferacións de fitoplancto tóxico nos bancos marisqueiros do interior da ría de Pontevedra: entender o presente e prever o futuro
O proxecto foi presentado pola Agencia Estatal Consejo Superior de Investigaciones Científicas, M.P. (CSIC), a través do Instituto de Investigaciones Marinas (IIM). A actuación realizarase en colaboración coa Federación Provincial de Confrarías de Pescadores de Pontevedra.
Se pretende identificar as variables ambientais que inflúen no desenvolvemento de proliferacións de fitoplancto tóxico que afectan os bancos marisqueiros do interior da Ría de Pontevedra, tanto na situación actual como nun escenario futuro de cambio climático. Realizarase un seguimento intensivo durante 12 meses das variables físicas, químicas e biolóxicas en tres estacións próximas aos bancos marisqueiros de Lourizán, Campelo e Combarro. Ademais, levaranse a cabo experimentos de laboratorio para avaliar a resposta de especies tóxicas (actuais e emerxentes) ás condicións previstas de quecemento e acidificación oceánica. Analizaranse tamén bases de datos históricas para identificar patróns e tendencias a longo prazo. Os resultados permitirán mellorar a capacidade de predición destes eventos tóxicos e desenvolver estratexias de mitigación, contribuíndo así á sustentabilidade da actividade marisqueira na zona.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto é identificar as variables ambientais que conducen ao desenvolvemento das proliferacións de fitoplancto tóxico nas zonas interiores da Ría de Pontevedra que afectan directamente aos bancos marisqueiros de Lourizán, Campelo e Combarro, na situación actual e nun escenario futuro de cambio climático.
Para a consecución deste obxectivo defínense os seguintes obxectivos específicos:- Identificación das variables ambientais que inflúen nas proliferacións de fitoplancto tóxico na zona interior da Ría de Pontevedra a través dun seguimento intensivo das variables físicas, químicas e biolóxicas xunto aos parques marisqueiros de Lourizán, Campelo e Combarro.
- Estudo da resposta do fitoplancto tóxico (tanto de especies actuais como emerxentes) ao quecemento das augas e á súa acidificación para poder predicir cal será a evolución das proliferacións de microalgas tóxicas no océano do futuro.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Identificación das variables que influencian as proliferacións de fitoplancto tóxico na zona interior da Ría de Pontevedra para a creación posterior dun modelo de previsión de ocorrencia destes eventos.
- Caracterización da resposta de especies de fitoplancto tóxico que actualmente son un problema e de especies emerxentes nun océano máis quente e ácido.
- Correlacións entre diferentes variables que aporten información útil ao marisqueo.
- Aumentar o coñecemento sobre a área de estudo que podería ter outros tipos de vantaxes a nivel de planeamento e xestión dos recursos marisqueiros, e servir como base de estudos noutras zonas específicas.
- Ser o principio de máis colaboracións entre as Confrarías e os Institutos de Investigación.
- BIVALFOOD. Caracterización do alimento de bivalvos de interese marisqueiro no intermareal da enseada de San Simón: dispoñibilidade, factores ambientais e ferramentas para a súa xestión
O proxecto foi presentado pola Agencia Estatal Consejo Superior de Investigaciones Científicas, M.P. (CSIC), a través do Instituto de Investigaciones Marinas (IIM). A actuación realizarase en colaboración coa Confraría de Pescadores de Vilaboa “Pedra da Oliveira”.
Esta acción pretende avaliar se os bivalvos de interese marisqueiro teñen suficiente alimento ao longo do ano para determinar os factores que favorecen ou impiden a dispoñibilidade de dito alimento. A pesares da importancia dos microfitobentos, microorganismos fotosintéticos clave na dieta dos bivalvos infaunais, o seu papel nos bancos marisqueiros intermareais de Galicia foi pouco estudada, descoñecéndose a súa variabilidade estacional e os factores que afectan a súa abundancia. Este proxecto busca identificar as fontes de alimento dos bivalvos ao longo dun ciclo anual, caracterizar as propiedades do sedimento e da auga que favorecen a súa dispoñibilidade, e avaliar o impacto de eventos climáticos extremos, como ondas de calor ou grandes riadas. A partir destes datos, proporcionáranse ferramentas para facilitar a toma de decisións no sector do marisqueo a pé e mellorar a súa xestión.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto é avaliar se os bivalvos de interese marisqueiro da enseada de San Simón teñen suficiente alimento ao longo do ano e determinar os factores que favorecen ou impiden a dispoñibilidade do devandito alimento. Este estudo é innovador porque supoñerá a primeira vez que se investiga a alimentación dos bivalvos intermareais de interese marisqueiro nas costas galegas e porque presenta un enfoque centrado nas microalgas bentónicas, en lugar das planctónicas, como se asumiu ata o de agora. Os resultados desta investigación proporcionarán ao sector marisqueiro da enseada de San Simón e doutras zonas de interior das rías galegas datos científicos clave para a toma de decisións, co obxectivo de xestionar e recuperar os bancos marisqueiros intermareais, cuxa produción diminuíu drasticamente nos últimos anos.
Para a consecución deste obxectivo defínense os seguintes obxectivos específicos:- Identificar as fontes de alimento das especies de interese marisqueiro ao longo dun ciclo anual, avaliando a orixe do alimento e como varía segundo a estación.
- Caracterizar as propiedades do sedimento e da interface sedimento-auga que favorecen a dispoñibilidade de alimento para as especies de interese marisqueiro nos bancos intermareais.
- Avaliar como os eventos climáticos extremos, como grandes riadas e ondas de calor, afectan ao alimento que sustenta aos bivalvos de interese marisqueiro.
- Propoñer melloras para o marisqueo a pé e a súa semente baseadas nos resultados obtidos, incluíndo indicadores ambientais que o sector poida usar facilmente para a toma de decisións.
RESULTADOS AGARDADOS:
Os resultados agardados do proxecto BIVALFOOD, os cales contribuirán a unha xestión máis sostible do marisqueo na enseada de San Simón e outros bancos marisqueiros do litoral galego, son:
- Identificación do alimento dispoñible para berberechos e ameixas nos bancos marisqueiros intermareais da enseada de San Simón ao longo dun ciclo anual.
- Coñecemento dos factores ambientais que inflúen na abundancia e calidade do alimento para os bivalvos.
- Coñecemento xeral da dinámica do alimento nos bancos marisqueiros intermareais.
- Impacto positivo nos servizos ecosistémicos del ecosistema intermareal.
- Transferencia de ferramentas de xestión ao sector marisqueiro.
- ALGASDET. Novas ferramentas para detectar o alga invasora Rugulopteryx okamurae mediante ADN ambiental
Proposta presentada pola Universidade de Santiago de Compostela (USC). As actuacións realizaranse en colaboración coa Universidade da Coruña, a Federación Galega de Confrarías de Pescadores, a Confraría de pescadores da Coruña, a Confraría de pescadores de San José (Cangas) e a Confraría de pescadores “La Anunciada” (Baiona).
Rugulopteryx okamurae é un alga invasora causante de graves impactos. Detectouse por primeira vez en dous sitios de Galicia en 2024. En primeira instancia, urxe coñecer a súa distribución en Galicia, pero detectala é difícil polo seu parecido a un alga nativa e porque crece maioritariamente no submareal.
Implementarase unha ferramenta para facilitar a detección de R. okamurae estudando o ADN de mostras ambientais (auga, sedimento). Ademais, crearase unha base de datos de secuencias de ADN, determinarase o mellor fragmento do ADN para detectar R. okamurae, analizarase a sensibilidade do método e avaliarase a distribución actual da invasora en Galicia. A ferramenta será transferida ás institucións encargadas de monitorizar as costas galegas.
Impartiranse charlas e talleres para sensibilizar ó sector pesqueiro e á sociedade sobre a problemática relacionada con R. okamurae, e para ensinar como recoñecer a invasora. Deste xeito contribuirase a tentar frear a súa expansión mediada polo home.
OBXECTIVOS:O obxectivo principal desta proposta é proporcionar ferramentas que permitan avaliar a distribución da especie invasora Rugulopteryx okamurae en Galicia de forma rápida e práctica e fomentar a concienciación no sector pesqueiro sobre este novo problema co fin de tentar que a especie non se expanda por toda a costa de Galicia a curto prazo por descoñecemento dos riscos inherentes ás actividades pesqueiras.
Os obxectivos concretos son:- Optimizar a técnica de metabarcoding, baseada na identificación de Rugulopteryx okamurae mediante o seu ADN, de modo que se dispoña de unha ferramenta que permita detectar a especie invasora de xeito rápido e práctico.
Este obxectivo se acadará mediante a realización de tres actividades que teñen como fin i) crear unha biblioteca de referencia de secuencias de ADN de Rugulopteryx okamurae e especies evolutivamente próximas, ii) explorar cal é o marcador molecular (fragmento de ADN) que permite detectar R. okamurae e permite diferencialo de especies evolutivamente próximas empregando a técnica de metabarcoding e utilizando a biblioteca xerada na actividade 1; e iii) testar a sensibilidade do metabarcoding para detectar R. okamurae en mostras ambientais (auga e sedimentos) analizando a distancia á que a especie invasora pode ser detectada con respecto ó foco invadido.
- Aplicar a ferramenta de metabarcoding desenvolvida no obxectivo 1 para avaliar a distribución de Rugulopteryx okamurae nas costas de Galicia. Nos casos nos que se obteñan resultados positivos, se avaliará ademais a extensión e abundancia de Rugulopteryx okamurae empregando métodos visuais. Deste xeito se obterá información detallada da situación da especie invasora nas nosas costas.
- Comprobada a súa efectividade, transferir a ferramenta desenvolvida aos organismos xestores dos programas de monitorización ambiental da costa galega.
- Preparación dunha cartografía e establecemento de estacións de monitorización das poboacións de R. okamurae actualmente coñecidas.
- Comentar a concienciación no sector pesqueiro e na sociedade sobre a problemática asociada a R. okamurae informando sobre precaucións que se poderían aplicar para retardar, ou polo menos non fomentar, a expansión da especie invasora nas costas de Galicia debido as actividades humanas no medio mariño.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Xenomas das especies de algas pardas analizadas
- Informe descritivo comparando os resultados obtidos con diferentes marcadores moleculares.
- Informe descritivo da sensibilidade do metabarcoding detectando R. okamurae en mostras de auga e sedimentos.
- Informe descritivo sobre a distribución de R. okamurae en Galicia.
- Protocolo para transferencia.
- Cartografía.
- Informe coa ubicación das estacións de monitorización e o tipo de vexetación presente cada 6 meses.
- Informe descritivo das charlas efectuadas.
- Informe descritivo dos talleres efectuados.
- Optimizar a técnica de metabarcoding, baseada na identificación de Rugulopteryx okamurae mediante o seu ADN, de modo que se dispoña de unha ferramenta que permita detectar a especie invasora de xeito rápido e práctico.
- POLYCHAETA II. Xestión sostible e baixo un enfoque ecosistémico dos stocks de poliquetos de interese comercial en Galicia: valorización do recurso e avance no coñecemento da súa bioloxía e ecoloxía
Proxecto presentado pola Universidade da Coruña (UDC). As actuacións realizaranse en colaboración co Centro de Investigacións Mariñas (CIMA) e a Federación Galega de Confrarías de Pescadores.
A pesca de lecer é unha actividade recreativa frecuente, cun número de participantes en continuo aumento. Este crecemento leva parello un incremento na demanda de cebo vivo, e a explotación de poliquetos para satisfacer a dita demanda é un negocio en expansión. En Galicia, paradoxicamente, esta demanda é parcialmente cuberta coa importación de especies exóticas. A valorización do cebo autóctono, por tanto, non so representa unha oportunidade de negocio para o noso sector marisqueiro, senón que tamén reduciría o risco de introdución de especies. Porén, é tamén importante que as pesqueiras deste recurso se xestionen dun modo sostible. Esta proposta, que da continuidade ao proxecto POLYCHAETA (Redemar 2023), persegue dous obxectivos: i) levar a cabo unha diagnose dos patróns de explotación, comercialización e uso dos poliquetos que permita a realización de propostas de valorización do cebo autóctono, e ii) obter información sobre a bioloxía e ecoloxía dos poliquetos explotados que poida empregarse na xestión das súas pesqueiras.
OBXECTIVOS:
O obxectivo principal desta proposta é establecer as condicións polas que se rexerá a colaboración entre a Xunta de Galicia, a través da Consellería do Mar, e a Universidade da Coruña, co fin de levar a cabo unha diagnose acerca dos patróns de explotación, comercialización, distribución e uso dos poliquetos en Galicia, que permita a realización de propostas de valorización do cebo autóctono, e obter información sobre a bioloxía e ecoloxía dos poliquetos explotados en Galicia que poida ser empregada na xestión das súas pesqueiras.
Os obxectivos concretos son:- Estudar os patróns de explotación de poliquetos en Galicia por parte das diferentes confrarías de pescadores.
- Estudar a cadea de valor dos poliquetos en Galicia, dende a primeira venda até o consumidor final, atendendo aos patróns, criterios e canles de distribución, intermediación e venda por parte dos diferentes axentes e sectores de comercialización.
- Estudar os patróns de uso dos poliquetos en Galicia por parte dos diferentes pescadores marítimos de lecer.
- En base aos patróns observados nos obxectivos 1 - 3, realizar propostas de mellora na valorización do cebo autóctono, a través da aposta por un produto de proximidade, xestionado de xeito sostible, garantindo unha explotación respectuosa co medio ambiente e beneficiosa para as comunidades locais e os consumidores.
- En base aos patróns observados no obxectivo 3, realizar un estudo prospectivo acerca da presencia de poboacións de miñoca coreana (Perinereis sp.) ao longo das nosas costas.
- Confirmar que as especies de poliqueto que se están a explotar nos bancos galegos se corresponden coas catro especies contempladas na normativa (Orde de 18 de abril de 2006 pola que se regulan os plans de explotación específicos para poliquetos e se aproban os plans para a explotación de poliquetos no litoral de Galicia para o ano 2006).
- Implementar, a modo de programa piloto, unha ficha para o rexistro das capturas de poliqueto por parte das confrarías baseada no Anexo AT2 que posibilite o emprego deste parámetro como medida indirecta da saúde dos stocks.
- Investigar a conectividade de poboacións de Diopatra neapolitana, a especie de poliqueto intermareal máis importante na nosa comunidade dende o punto de vista do volume de capturas e ingresos derivados das mesmas, ao longo das costas galegas e determinar que factores constitúen barreiras ao fluxo xenético.
- Estudar distintos aspectos ecolóxicos de D. neapolitana que contribúan á avaliación da saúde global do ecosistema mariño e que, por tanto, se poidan empregar como indicadores ecolóxicos na xestión da pesqueira.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Propostas de mellora na valorización das especies de poliquetos explotadas en Galicia para o seu emprego como cebo na pesca deportiva.
- Confirmación ou negación da presenza de poboacións de cebo exótico (miñoca coreana) nas costas galegas.
- Diagnóstico das especies de poliquetos que están sendo actualmente explotadas nos bancos marisqueiros galegos.
- Mellora no procedemento do rexistro de capturas de poliquetos en Galicia.
- Datos relativos á delimitación espacial e conectividade dos stocks galegos de D. neapolitana, así como posibles barreiras ao fluxo xenético.
- Proposta de distintas métricas/índices ecosistémicos para facer un seguimento da saúde dos hábitats onde D. neapolitana é explotada.
- SOL-OUXA I. Estudo preliminar sobre presenza da ouxa (Myliobatis aquila) no litoral de Galicia
Proposta presentada polo Centro de Investigacións Mariñas (CIMA). A actuación realizarase en colaboración co Centro Tecnolóxico do Mar (CETMAR) e a Federación Galega de Confrarías de Pescadores.
Esta acción ten como obxectivo incrementar o coñecemento sobre a presenza nas costas galegas do peixe condrictio Myliobatis aquila; denominado localmente como “ouxa”. Este animal é considerado tradicionalmente un dos principais depredadores de bivalvos e representa unha seria preocupación para o marisqueo galego.
En consecuencia, faise necesario incrementar o coñecemento sobre esta especie presente no ecosistema mariño galego; constatar que percepción ten a comunidade pesqueira sobre o seu impacto na actividade marisqueira e, finalmente, sentar as bases para o desenvolvemento dun programa de actividades que permitan analizar a pegada que ten sobre os bancos de bivalvos. Con esta tarefa impulsarase un marco de encontro entre administración, investigadores/as e os sectores pesqueiro e marisqueiro, que compartirán os datos e as experiencias existentes en Galicia e noutros ámbitos xeográficos; elaborará un diagnóstico, integrando á información científica e técnica coa percepción do sector; todo isto coa finalidade de identificar as necesidades de investigación na materia.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto son:- Afondar no coñecemento existente sobre a “ouxa”, integrando a contribución dos investigadores e técnicos da administración coa experiencia do sector pesqueiro/marisqueiro.
- Coñecela percepción do sector sobre esta especie e sobre o seu impacto nos recursos marisqueiros.
- Definición das accións necesarias para abordar esta problemática, xa sexan relativas á xeración de novo coñecemento como ao desenvolvemento de solucións e/ou medidas de protección e prevención.
- Formulación dun proxecto de colaboración entre investigadores, técnicos da administración e do sector pesqueiro/marisqueiro que aborde as accións para realizar no curto e no medio prazo.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Avances no coñecemento sobre a presenza, abundancia e hábitos depredadores da “ouxa”, e sobre o seu impacto nos recursos marisqueiros.
- Proposta de accións consensuada co sector pesqueiro e marisqueiro para abordar os efectos e impactos detectados.
- Proxecto de colaboración entre investigadores, técnicos da administración e o sector pesqueiro/marisqueiro, acorde cos requisitos da convocatoria de Redemar que aborde as accións para realizar no curto e medio prazo.
- CALIMAR. A calidade do medio mariño litoral e o seu efecto sobre o marisqueo.
Proposta presentada pola Universidade de Santiago de Compostela (USC). A actuación realizarase en colaboración coa Federación Galega de Confrarías de Pescadores, a Confraría de pescadores de Carreira e Aguiño, a Confraría de pescadores de A Pobra do Caramiñal, a Confraría de pescadores A Pastoriza (Vilanova de Arousa), a Confraría de pescadores San Martiño (O Grove) e a Confraría de pescadores San Cipriano de Aldán-Hío.
O marisqueo de moluscos bivalvos está a sufrir, nos derradeiros anos, unha preocupante caída en produción, que pon en risco non so a supervivencia de numerosos postos de traballo, senón a un patrimonio natural e cultural que é un selo de identidade de Galicia, polo que a preocupación se estende máis alá do sector directamente afectado.
OBXECTIVOS:
O obxectivo central deste estudo é descubrir se a contaminación química e/ou microbiana pode estar implicada na caída da produción de moluscos bivalvos no litoral. Para iso, queremos desenvolver un mapa espazo-temporal dos contaminantes químicos e axentes microbianos de risco coñecidos, así como doutros axentes emerxentes de potencial risco, sobre as poboacións marisqueiras, determinando se pode existir asociación entre a súa presencia e as caídas de produción en dúas rías e un total de cinco confrarías, preseleccionadas pola súa proximidade ou non a puntos de potencial risco.
Non obstante, é importante deixar claro que, para poder establecer de modo concluínte unha relación causa-efecto, será necesario prolongar no tempo este tipo de estudos, e ampliar os seus obxectivos. Por elo, este estudo debe considerarse o xerme para unha estratexia de vixilancia permanente, e de proxectos futuros que permitan encontrar as causas e deseñar as solucións aos problemas de produción que preocupan ao sector.
RESULTADOS AGARDADOS:- Descubrir que contaminantes químicos poden estar presentes nas áreas de cada confraría, e como evoluciona esa contaminación co tempo.
- Saber se nesas localizacións existen axentes microbianos (bacterias, parasitos e/ou virus) de risco coñecidos, e cal é o nivel de risco potencial, e como evoluciona co tempo.
- Descubrir que axentes microbianos descoñecidos emerxentes poden estar presentes nesas localizacións, e como evolucionan ao longo do tempo, e analizar cal pode ser o seu nivel de risco real.
- Saber se existe unha relación entre a presenza destes contaminantes (químicos e microbianos) e episodios de mortalidade ou de caída de produción.
- Estudar a posible orixe deses contaminantes, coa vista posta na posibilidade de aplicar medidas correctoras que reduzan ese tipo de contaminación que ameaza á produción.
- RIFA. Estudo da resposta inmune da ameixa rubia (Polititapes rhomboides) fronte a factores ambientais
Proxecto presentado pola Agencia Estatal Consejo Superior de Investigaciones Científicas, M.P. (CSIC), a través do Instituto de Investigaciones Marinas (IIM). A actuación realizarase en colaboración coa Confraría de San José de Cangas.
A produción de ameixa rubia (Polititapes rhomboides) nas lonxas galegas sufriu una caída drástica nos últimos anos, supoñendo un serio problema para as confrarías. Algúns estudios levados a cabo tras episodios de altas mortalidades, mostraron una asociación destes descensos cunha maior prevalencia bacteriana. Analizando os factores ambientais previos a eses episodios púidose comprobar coma os rexistros de temperatura e os valores de ondada estiveron por riba da media, postulando a hipótese de que os factores ambientais extremos, e tan cotiáns, derivados do cambio climático poden afectar á capacidade de defensa destes animais e condicionar a súa resposta fronte a potenciais patóxenos.
Tendo en conta que esta especie de ameixa non é cultivada en criadeiro e que non se dispón dunha fonte de semente que permita manter o ciclo de produción, entender como responde ante os factores ambientais é básico para garantir a continuidade do mesmo.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto é afondar na investigación da resposta inmune da ameixa rubia fronte a estresores ambientais para coñecer aqueles parámetros ambientais mais influentes na súa supervivencia e, de ese modo, poder optimizar as condicións de colleita desta especie. Isto axudará, a mellorar a súa produción acadando as cifras necesarias que require o sector para abastecer á sociedade deste produto tan altamente demandado.
Os estudos que se levarán a cabo arroxarán luz sobre como os diferentes factores ambientais poden condicionar a supervivencia destes animais e se eses mesmos factores ambientais a nivel individual ou en conxunto, son capaces de mitigar a súa capacidade de defensa fronte a potenciais patóxenos, facendo que as ameixas se tornen mais susceptibles a infeccións oportunistas que acaben sendo letais. A fin última desta proposta é transferir e aplicar o coñecemento científico obtido ós problemas reais que acontecen nas confrarías, mellorando así o rendemento económico desta actividade chave no sector marisqueiro, e favorecendo o uso sostible dos recursos mariños. Ademais, os coñecementos xerados non só axudarán a optimizar os recursos marisqueiros e a súa explotación, senón que tamén servirán de base para as investigacións en marcha do cultivo desta especie en criadeiros coa fin de repoboar os bancos marisqueiros.
Para poder acadar estes retos é necesario formular unha serie de obxectivos específicos, descritos a continuación:- Coñecer a taxa de supervivencia de ameixa rubia a diferentes variables ambientais.
- Identificar a posible presenza de patóxenos.
- Determinar a capacidade de resposta do sistema inmune a nivel celular e molecular destes animais en cada un dos escenarios ambientais estudados.
- Identificar posibles biomarcadores indicadores de estrés.
O seguimento e comprensión de cada un dos factores ambientais e como estes poden condicionar a supervivencia desta especie son de gran importancia para as confrarías que xestionan os bancos marisqueiros. As diferentes condicións poden afectar de maneira significativa á saúde dos exemplares e, polo tanto, á produtividade dos recursos. Coñecer como os parámetros ambientais (factores bióticos, abióticos e xenobióticos) poden influír na calidade e cantidade do produto final é de vital importancia para poder garantir un ciclo sostible. Os resultados obtidos serán transferidos ó sector coa fin de mostrar un catálogo de condicións óptimas e non óptimas para a supervivencia desta especie e unha serie de biomarcadores moleculares indicadores de estrés. Coñecer os efectos que estes parámetros poden ter sobre un determinado banco marisqueiro, analizando as variacións estacionais, axudará ás confrarías a tomar medidas preventivas e decisións que axuden a preservar os recursos, dende discriminar zonas para a recollida de exemplares, regular os topes de recollida por mariscadora, seleccionar o momento da recollida, anticiparse á aparición de brotes de enfermidades infecciosas que poderían causar perdas devastadoras ou incluso, nun futuro, poder chegar a realizar simulacións con todos os datos xerados que poidan ser enviados ó sector para tomar as medidas axeitadas.
Para acadar os obxectivos propostos contaremos coa colaboración da confraría San Xosé de Cangas quen aportará coñecemento e material biolóxico para poder realizar os experimentos.
RESULTADOS AGARDADOS:
Os obxectivos formulados neste proxecto supoñen un reto de coñecemento do sistema inmune de esta especie de molusco bivalvo. A pesar de que xa hai traballos descritos sobre o sistema inmune doutras especies de moluscos bivalvos, apenas hai datos sobre a resposta desta especie de ameixa a factores ambientais de todo tipo. No marco do proxecto STRAUSS (REF PID 2019 106008 RB C 21. Financiado polo Ministerio de Ciencia e Innovación) levamos a cabo as primeiras aproximacións de cara a coñecer os xenes que gobernan a resposta inmune destes animais e serán unha ferramenta de gran axuda para poder estudar as bases moleculares subxacentes á resposta fronte a estes factores. Polo tanto, a presente proposta é completamente novidosa aínda que factible coa experiencia do grupo PatoBioMar do IIM-CSIC e a colaboración da confraría de San Xosé de Cangas. Tendo en conta que esta especie de ameixa non é cultivada e que se trata de bancos autóctonos colleitados no medio natural, a liña de investigación presentada aquí é interesante non só dende un punto de vista inmunolóxico senón tamén dende un punto de vista ecolóxico e medioambiental. Os datos derivados do presente proxecto proporcionarán un coñecemento básico sobre o sistema de defensa destes animais, e tamén ofrecerán perspectivas de como esta especie pode ver condicionada a súa abundancia desde un punto de vista ecolóxico. É importante destacar que, desde un punto de vista tanto de repoboación de bancos marisqueiros coma nun futuro cultivo en criadeiro, é de vital importancia poder ter unha batería de biomarcadores de estrés que permitan identificar alteracións nos animais, anticipándose a enfermidades masivas e a contaxios, ou poder levar a cabo programas de selección xénica de individuos mais resistentes a factores ambientais de cara a repoboar bancos para que o sector poida continuar coa produción deste prezado bivalvo. Os datos xerados neste proxecto, polo tanto, non só axudarán a tomar medidas in situ no marisqueo a flote, como a realización de prácticas preventivas ou a discriminación de zonas de recollida, senón que toda a información derivada destes estudios pode ser transferida tanto ós clientes como á administración. A maior porcentaxe dos exemplares recollidos polas confrarías non acaban nas mesas dos consumidores directamente, senón que son adquiridos en grandes cantidades polas depuradoras, onde a optimización de parámetros ambientais para un mantemento mais sostible resulta factible a diferencia do que ocorre no medio natural. Estas empresas poden beneficiarse de todos os resultados obtidos para maximizar a súa produtividade variando condicións que no medio natural non se poden realizar. Ademais, estes resultados poderían chegar a ser beneficiosos o día de mañá se xurdise a posibilidade de cultivar esta especie ou recoller xuvenís para mantelos en nurseries, onde calquera condición favorable para un crecemento mais eficaz traducirase nun maior rendemento da actividade. Igualmente, os datos xerados, en colaboración coa administración, poden ser chaves para crear unha política de xestión dos recursos axeitada que axude a limitar o tope de recollida por mariscadora ou a determinar o momento óptimo de apertura/peche dun banco marisqueiro. En resumo, este proxecto conta cun alto compoñente innovador xa que estudará os mecanismos moleculares e celulares desta especie en diferentes escenarios ambientais ó tempo que xerará resultados tanto básicos para o campo da inmunoloxía de bivalvos coma aplicados ó sector da acuicultura dunha maneira directa, provendo ó sector de información que axudará a determinar o momento e lugares óptimos para a recollida e mantemento dos exemplares.- II SITEM. Simposio de técnicos de marisqueo
É unha proposta presentada polo Centro de Investigacións Mariñas (CIMA). A actuación realizarase en colaboración coa Federación Galega de Confrarías de Pescadores.
O simposio reunirá técnicos de entidades asociativas do marisqueo cos da Consellería do Mar, da Unidade Técnica de Pesca de Baixura, do INTECMAR, axentes de extensión e investigadores do CIMA. Consistirá nunha xornada técnica para amosar aos coñecementos adquiridos nos 30 anos de traballo dos técnicos das entidades no tocante á avaliación de stock, dinámica de poboacións, rexeneración de bancos, métodos, descritores da DMEM e asesoramento técnico. Tamén incluirá estudios relacionados coa patoloxía e condicións ambientais. O simposio pretende poñer en común estes coñecementos, compartir experiencias no asesoramento á xestión dos recursos marisqueiros e dar visibilidade ao traballo destas persoas técnicas do marisqueo. Ademais perséguese mellorar as habilidades do persoal técnico na redacción de traballos científicos e técnicos e na exposición oral para estandarizar a calidade dos traballos. As actas servirán de recompilación dos traballos que, doutro xeito, resultaría difícil de conservar.
OBXECTIVOS:
Os obxectivos do proxecto son:- Consolidar o SiTeM como espazo de encontro bienal para o persoal técnico das entidades asociativas e da administración pesqueira encargado do asesoramento á xestión dos recursos marisqueiros.
- Empregar o tempo entre encontros sucesivos para desenvolver actividades de capacitación técnica e de crecemento organizativo que melloren o rendemento das persoas implicadas.
- Dotar ao persoal técnico de habilidades e estándares na redacción dos traballos técnicos e na súa exposición mediante medidas de capacitación.
- Manter o número de comunicacións enviadas, respecto á edición anterior, e mellorar a súa calidade, tanto dende o punto de vista do seu contido como da súa exposición, facéndoas mais atractivas a potenciais lectores.
RESULTADOS AGARDADOS:
Espérase a inscrición de aproximadamente 150 participantes e a presentación de en torno a 25 comunicacións.
As comunicacións presentadas, tanto orais como en formato póster serán transcritas a formato documento para a súa publicación nas actas do simposio.
Celebración de tres edicións de xornadas técnicas de incremento das habilidades de comunicación científico–técnica orais e escritas.- ECOSISTÉMICA24. Afondando no enfoque ecosistémico do marisqueo
É unha proposta presentada polo Centro de Investigacións Mariñas (CIMA). A actuación realizarase en colaboración coa Federación Galega de Confrarías de Pescadores.
O novo modelo de plans de xestión do marisqueo require dun corpus teórico non centrado exclusivamente no volume dos stocks. Cómpre desenvolver novas metodoloxías de avaliación da saúde dos stocks e do ecosistema e transferir os avances acadados aos técnicos das entidades que xestionan os bancos. Os novos obxectivos biolóxicos e ecolóxicos e os seus indicadores incorporaranse ao estándar dos plans de xestión. O proxecto inclúe 7 tarefas:- Estudio de stocks de bancos de libre marisqueo, dinámica de poboacións e ecoloxía das especies comerciais.
- Seguimento do estado de saúde das poboacións e caracterización dos ciclos reprodutores de especies de moluscos pouco estudadas.
- Estimación da fecundidade a partir do estudo da relación entre o tamaño dos individuos e a cantidade de ovocitos emitidos.
- Harmonización e mantemento de bases de datos.
- Incorporación da biodiversidade en substratos brandos aos plans de xestión.
- Estudo das relacións entre diversidade e características dos substratos rochosos e obtención dun nivel base de biodiversidade.
- Formación e transferencia de resultados aos técnicos das entidades do sector e da administración.
OBXECTIVOS:
Os obxectivos do proxecto son:- Manter as series de datos de avaliación de stocks nos bancos de libre marisqueo nas rías de Ares, Arousa e Vigo incluíndo variables ambientais e, no caso do berberecho do banco dos Lombos do Ulla (na ría de Arousa), tamén de avaliación do estado sanitario.
- Ampliar o abano de obxectivos e indicadores biolóxicos e ecolóxicos estándar dos plans de xestión de marisqueo.
- Desenvolver, validar e implantar indicadores e procedementos sinxelos que permitan ampliar a aplicación da perspectiva sistémica na xestión do marisqueo.
- Determinar o ciclo de desenvolvemento gonadal, estimar o tamaño de primeira maduración e a fecundidade de varias especies de moluscos bivalvos comerciais.
- Mellorar o coñecemento das especies non comerciais e a súa interacción coas poboacións das especies recurso.
- Harmonizar a información derivada do seguimento de variables relacionadas cos plans de xestión e a DMEM (anexos AT0, AT2) e desenvolver unha base de datos que integre esta información e que permita a súa alimentación e consulta en liña.
- Estudar a relación da diversidade en substratos rochosos coas variables ambientais, co fin de establecer unha liña base de referencia para o desenvolvemento de futuros indicadores referidos a obxectivos ecolóxicos definidos para substratos duros.
- Desenvolver materiais, ferramentas físicas e numéricas que faciliten a posta en práctica dos procedementos técnicos desenvolvidos.
- Difundir resultados de obxectivos, indicadores, materiais e metodoloxías incorporados ao estándar dos plans de xestión, de xeito que se mellore a formación do persoal técnico implicado na xestión do marisqueo.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Informes de avaliación do estado do stock e de seguimento da campaña extractiva dos recursos explotados en primavera e outono nos bancos de libre marisqueo de Lombos do Ulla, Bohído, Cabío, Ares, Sada, Tirán e Cabo de Mar.
- Informes anuais do estado sanitario, especificamente evolución da prevalencia de marteiliose en berberecho dos Lombos do Ulla.
- Determinación dos ciclos reprodutivos de cornicha e carneiro e estima da L50 de reló, cornicha e carneiro nas augas galegas.
- Estudo da relación entre a tamaño dos individuos e a cantidade de oocitos emitidos.
- Asesoramento técnico e seguimento da encomenda de rexeneración de bancos marisqueiros a SEAGA.
- Validación do indicador da saúde dos stocks.
- Asesoramento técnico e seguimento dos traballos de confección da base de datos que acollerá os datos contidos nos anexos AT0, AT2. Continuidade na harmonización dos anexos e primeiros resultados da análise espacial do seu contido.
- Ampliación das especies non comerciais incorporadas aos anexos de especies non comerciais.
- Optimización do esforzo de seguimento e mellora da calidade dos datos dos anexos relacionados coas especies non comerciais.
- Nivel de referencia da diversidade de grupos funcionais en substratos rochosos e relación coas características do litoral.
- Actualización do estándar de obxectivos e indicadores biolóxicos e ecolóxicos dos plans de xestión de marisqueo.
- Formación do persoal técnico da Consellería do Mar e das entidades asociativas do sector referente aos novos obxectivos e os seus indicadores.
- Construción de prototipos e transferencia das ferramentas físicas e numéricas desenroladas ao persoal técnico.
- RESALBER. Obtención de marcadores moleculares de resistencia á salinidade do berberecho (Cerastoderma edule)
Proxecto presentado polo Centro de Investigacións Mariñas (CIMA). A actuación realizarase en colaboración co Federación de Confrarías de Pescadores de Pontevedra e a Universidade de Santiago de Compostela (USC).
O obxectivo principal é a identificación de marcadores para obter estirpes de berberecho tolerantes aos descensos de salinidade. Para isto realizarase no laboratorio un test de tolerancia á salinidade para identificar xenes e marcadores relacionados con a tolerancia á salinidade. Esta información será validada con mostras recollidas no medio natural durante as riadas, que previsiblemente acontecerán durante o inverno. O seguinte paso será tentar producir semente máis tolerante a partir de selección asistida por marcadores dos reprodutores. A semente obtida destes reprodutores será cultivada no medio natural durante o inverno para verificar se existe unha melloría no desempeño desta semente en relación á semente non seleccionada. O fin último deste proxecto é conseguir estirpes de berberecho con maior tolerancia á auga doce tendo en conta que as baixadas de salinidade nas rías constitúe unha grande preocupación para os produtores galegos.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto é seleccionar marcadores para obter semente de berberecho tolerante aos descensos de salinidade.
Obxectivos específicos:- Realizar un experimento no laboratorio de tolerancia á salinidade para revelar a arquitectura xenética asociada a diferentes compoñentes deste trazo.
- Identificar xenes candidatos e marcadores para unha selección xenética eficiente en relación á tolerancia á salinidade.
- Recoller mostras no medio natural durante episodios de riadas para validar a eficacia dos marcadores seleccionados.
- Obter cohortes de semente mediante selección asistida por marcadores de reprodutores.
- Validar no laboratorio e no medio natural o rendemento da semente seleccionada durante a época de maior incidencia de riadas.
- Divulgar o proxecto entre os colectivos do sector.
- Participar en xuntanzas científicas para intercambiar información sobre as actividades e os resultados acadados.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Información sobre a resiliencia dos berberechos fronte ás baixadas de salinidade.
- Base xenética da tolerancia a salinidade en berberecho: herdabilidade, QTLs, xenes candidatos e marcadores para a súa aplicación na selección de estirpes e manexo da semente en bancos de cultivo.
- Reprodutores seleccionados e semente con unha tolerancia superior á salinidade baixa utilizando os marcadores xenéticos.
- Información sobre o desempeño no medio natural da semente seleccionada e validación dos marcadores identificados para selección.Mellora da tolerancia a salinidade e da produción de berberecho nas rías galegas.
- REDECOS II. Modernización da rede de monitorización costeira de parámetros ambientais
Proxecto presentado polo Instituto Tecnolóxico para o Control do Medio Mariño de Galicia (INTECMAR). A actuación realizarase en colaboración coa Federación Galega de Confrarías de Pescadores.
Esta acción pretende continuar co proxecto REDECOS, que ten como principal obxectivo modernizar o sistema de recollida destes datos de salinidade e temperatura en continuo nas augas pouco profundas dos bancos marisqueiros do litoral galego, para mellorar o coñecemento e xestión das zonas dedicadas ao cultivo de especies marisqueiras e dos riscos ao que se enfronta.
Na presente acción fondearanse sondas nas localizacións de interese identificadas. Os datos recollidos constituirán un volume grande de información que debe ser xestionada de xeito que garanta a súa dispoñibilidade tanto para os xestores coma os produtores interesados nela, por elo é necesaria a contratación da plataforma para a xestión de datos.
Farase un estudo e programación da ampliación da rede de xeito que reforce o Observatorio Costeiro da Xunta de Galicia, e permita coñecer a viabilidade técnica e ambiental (capacidade de carga) dunha zona para o desenvolvemento da actividade acuícola.
OBXECTIVOS:
A Rede que se propón nesta iniciativa, proporciona información que será útil para a identificación e cartografía das zonas máis idóneas para o desenvolvemento da acuicultura. As condicións hidrodinámicas así como a calidade das augas son parámetros claves para coñecer a viabilidade técnica e ambiental (capacidade de carga) dunha zona para o desenvolvemento da actividade acuícola. Por unha parte, a Rede ofrecería información in situ da salinidade e temperatura do mar e por outra, apoiaría ás ferramentas de predición que serían claves á hora de avaliar a situación das poboacións costeiras.
A rede persegue modernizar o sistema de recollida de datos de salinidade e temperatura nas zonas de cultivo, mellorando o seguimento continuo dos parámetros mais relevantes do medio mariño de cara a supervivencia das poboacións de moluscos infaunais, así como integrar as ditas medidas nas plataformas de xestión de datos do Observatorio Costeiro da Xunta de Galicia.
Obxectivos específicos:- Recollida e xestión dos datos nas zonas piloto.
- Contratación da elaboración e seguimento do despregue da plataforma de datos.
- Estudo e programación da ampliación da Rede.
- Adquisición de 12 sondas para estender a Rede.
- Evaluación das zonas de fondeo e inicio do fondeo das sondas adquiridas na fase 2.
RESULTADOS AGARDADOS:
Os resultados que se agardan da Rede costeira que aquí se presenta é unha monitorización en continuo da salinidade e temperatura ao longo da franxa costeira de Galicia nas zonas de produción e cultivo de bivalvos que permita un mellor coñecemento e xestión das mesmas.
Así mesmo, a integración da Rede no Observatorio Costeiro permitirá unha xestión integrada das medidas co resto da información xestionada polo Observatorio que contribúa a fortalecer os servizos que este presta aos usuarios finais.
En concreto no prazo de esta fase a Rede debe acadar:- O inicio do fondeo de 12 sondas ao longo da franxa costeira.
- A existencia dunha plataforma de xestión dos datos da Rede.
- A integración da Rede no Observatorio Costeiro da Xunta de Galicia.
- O plan de extensión da rede a totalidade da costa de Galicia.
- MARISLAB. Estudo integral das condicións sedimentarias óptimas para a mellora da produtividade de bivalvos en bancos marisqueiros: condicións hidrodinámicas, xeomorfolóxicas, texturais e bioxeoquímicas
O proxecto foi presentado pola Agencia Estatal Consejo Superior de Investigaciones Científicas, M.P. (CSIC), a través do Instituto de Investigaciones Marinas (IIM). A actuación realizarase en colaboración coa Federación Provincial de Confrarías de Pontevedra e o Centro de Investigacións Mariñas da Universidade de Vigo (CIM-Uvigo).
O proxecto céntrase no estudo das características óptimas sedimentarias asociadas as maiores produtividades das principais especies de bivalvos explotadas nos bancos marisqueiros galegos (berberecho, ameixa xapónica e ameixa fina). MARISLAB trata tamén de comprender os procesos hidrodinámicos, xeomorfolóxicos, sedimentarios e bioxeoquímicos relacionados con ditas características. Para isto, os banco de Campelo e Placeres, na ría de Pontevedra, serán estudados en detalle mediante instalación de sensores oceanográficos, medicións da topografía con drons e mostraxe sedimentaria, bioxeoquímica e de abundancias. Os resultados obtidos poderán aplicarse no reaproveitamento do material dragado procedente da canle do río Lérez. Parte deste material, coa mistura óptima estudada, poderíase distribuír nas zonas axeitadas para favorecer a produción de bivalvos e contribuír a xestión sostible do banco. O traballo conxunto das confrarías, asistencias técnicas e investigadores do CSIC e Uvigo, estará integrado en todo o proxecto con actividades de transferencia de coñecemento entre tódalas partes.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto é determinar a proporción óptima entre area e lodo en sedimentos e os factores bioxeoquímicos que favorezan a presenza e crecemento de especies explotables de bivalvos en bancos marisqueiros. Este obxectivo é alcanzable mediante o estudo da correlación entre os forzantes físicos oceanográficos, as propiedades texturais e bioxeoquímicas dos sedimentos e a abundancia de bivalvos.
Para a consecución deste obxectivo defínense os seguintes obxectivos específicos:- Creación da primeira caracterización multifatorial (sedimentaria, dinámica e biolóxica) dos bancos marisqueiros de Campelo e Placeres e analizar a súa influencia sobre a productividade das tres principais especies de bivalvos explotadas (Ruditapes decussatus, Ruditapes philippinarum e Cerastoderma edule).
- Determinación da porcentaxe óptima de sedimentos finos que pode ser utilizada para a creación e alimentación de novos bancos marisqueiros provinte de operacións de dragaxe.
- Determinación da dinámica bioxeoquímica explicativa da composición granulométrica óptima para a produción de bivalvos observada no banco marisqueiro de Campelo.
- Determinación dos patróns morfodinámicos baixo diferentes condicións atmosféricas e oceanográficas, buscando as zonas máis estables e as máis dinámicas dentro dos bancos marisqueiros.
- Desenvolvemento dun protocolo específico para a circulación de información que promova a difusión efectiva dos resultados ao sector marisqueiro, a través da implementación de seminarios ou talleres en colaboración coas confrarías, co fin de intercambiar información e datos relevantes.
Deste xeito, este estudo permitirá determinar o intervalo de proporción óptima entre areas e lodos no sedimento extraído dos dragados do leito do río Lérez para a súa utilización na creación de novos bancos marisqueiros, así como as implicacións a nivel do funcionamento bioxeoquímico do sedimento que expliquen este intervalo óptimo. Mediante o estudo das condicións oceanográficas e a configuración morfolóxica da área, tamén se determinarán os patróns morfodinámicos xerais do banco de estudo, axudando á identificación das áreas do banco marisqueiro máis estables. Así, este estudo permitirá un mellor aproveitamento do material extraído dos dragados ao mesmo tempo que contribúe á optimización da produtividade do banco marisqueiro. Actualmente, a xestión dos dragados está pendente de definición, xa que non existe unha zona de vertido legalmente establecida. Este estudo pode axudar a avanzar na xestión parcial dos dragados imprescindibles para a navegación na desembocadura do río Lérez, explorando a utilización estratéxica do sedimento extraído dos dragados do leito do río Lérez, sendo unha das opcións que propoñen dende a Asistencia Técnica da Lonxa de Campelo á creación dun novo banco marisqueiro submareal fronte ó Ameixal, utilizando o material dragado para formar unha capa de 1.5 m de espesor a unha profundidade de -2 m, sobre unha base de fango existente. De tal xeito, este proxecto proporcionará datos críticos que poderían guiar a xestión futura dos dragados na desembocadura do río Lérez, ofrecendo un modelo replicable para o desenvolvemento de outros bancos marisqueiros en Galicia.
RESULTADOS AGARDADOS:
A nivel científico, agárdase a presentación dos resultados obtidos en alomenos 2 congresos internacionais, a publicación de bases de datos das observacións que se levarán a cabo en DigitalCSIC ou Zenodo, e 3-5 publicacións científicas en revistas internacionais indexadas.
Os resultados máis relevantes relacionados coa xestión dos bancos marisqueiros son:- Primeira caracterización morfosedimentaria global dos bancos de Placeres e Campelo. Este resultado proporcionará unha comprensión sen precedentes da estrutura e composición dos bancos marisqueiros, clave para o desenvolvemento de estratexias de xestión e conservación máis efectivas.
- Primeira análise de detalle das condicións óptimas de composición do sedimento asociado ás maiores abundancias de bivalvos que permitirá optimizar as prácticas de dragado, coa posibilidade de incrementar as áreas produtivas.
- Primeiro estudo estacional multidisciplinar. A análise das condicións hidrodinámicas, sedimentarias e bioxeoquímicas ofrecerá información vital para entender os procesos que afectan o estado actual e produtividade dos bancos marisqueiros na ría de Pontevedra.
A expectativa de formación de alumnas/os de Grao de Ciencias do Mar/ Bioloxía ou do Máster de Oceanografía das Universidades Galegas, mediante a oferta coordinada de liñas relacionadas con esta proposta para o desenvolvemento de traballos de final de grao e máster, contribuirá significativamente á formación de novos profesionais capacitados para enfrontar os retos do sector marisqueiro e ambiental. Estas liñas de investigación ofrecen oportunidades para o desenvolvemento de habilidades prácticas e teóricas, ademais de fomentar a colaboración entre o ámbito académico e o sector marisqueiro e cubriría alomenos os seguintes temas:
- Tratamento de datos da hidrodinámica de ondada e correntes a partir de sensores de presión e correntímetros, comparativa e validación de modelos na ría de Pontevedra.
- Variabilidade espacial de sedimentos superficiais e morfoloxía de bancos marisqueiros.
- Relación do tipo de sedimento coa abundancias de bivalvos.
- Tratamento de datos topobatimétricos obtidos a partir de sensores remotos, e a súa aplicabilidade para a caracterización e evolución morfosedimentaria de zonas intermareais.
- Influencia da textura sedimentaria sobre o movemento da auga intersticial e a reactividade bioxeoquímica.
- Control dos fenómenos físicos costeiros sobre a reactividade bioxeoquímica de bancos marisqueiros.
Ademais, debido á novidade da aproximación multifactorial no estudo dos forzantes determinantes da produtividade dos bancos marisqueiros, procuraremos candidata/o para a realización dunha tese doutoral ligada ao estudo dos sedimentos permeables e ás condicións físicas e bioxeoquímicas dos bancos marisqueiros.
Con respecto á interacción do sector produtivo co científico:- Recompilación do coñecemento dos propios mariscadoras/es que garantan unha mellor planificación da explotación do recurso.
- Recompilación do coñecemento científico previo que apoie (ou non) o imaxinario ou a experiencia do sector.
- A creación de nexos de unión entre os sectores implicados que garantan a fluidez na información e favoreza unha mellor abordaxe de problemas futuros.
- Creación dun protocolo de actuación que poida ser empregado en outras confrarías ou agrupacións, que garanta unha mellora efectiva na xestión dos recursos pesqueiros e acuícolas.
En conxunto, estes resultados esperados destacan o compromiso do proxecto coa innovación científica, a formación de futuros profesionais e a colaboración eficaz entre o sector académico e o produtivo. A consecución destes obxectivos non só beneficiará a xestión dos bancos marisqueiros específicos estudados senón que tamén poderá servir como referencia para outras rexións e sectores relacionados coa pesca e a acuicultura.
- OSTREARES. Restauración dos bancos naturais de ostra plana (Ostrea edulis, Linnaeus 1758) na enseada de San Simón (Ría de Vigo)
Proxecto presentado polo Centro de Investigacións Mariñas (CIMA). Esta actuación realizarase en colaboración coa Federación de Confrarías de Pescadores de Pontevedra.
O obxectivo principal deste proxecto é a restauración dos bancos naturais de ostra plana na enseada de San Simón. Para isto, realizaranse unha serie de tarefas encamiñadas a incrementar o número de reprodutores de ostra, que serán estabulados nas estruturas instaladas no proxecto PreOSTREARES e na nova que se instalará neste. Farase o seguimento destes exemplares, rexistraranse os principais parámetros ambientais e abordarase un programa de vixilancia epidemiolóxica. Así mesmo, para evitar depender da captura nos bancos naturais, tratarase de obter semente por captación natural e/ou posta inducida. Para o mantemento e limpeza das estruturas implicaranse os colectivos mariscadores da zona.
Entre os resultados alcanzados espérase obter datos sobre o comportamento dos reprodutores e da semente, así como implicar aos colectivos nas tarefas de control e limpeza. O fin último é recuperar a captura sostible desta especie e propiciar os beneficios para o ecosistema que brindan estas poboacións.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto é recuperar a actividade de aproveitamento marisqueiro dos bancos naturais de ostra na enseada de San Simón.- Incrementar a poboación de reprodutores de ostra plana na enseada de San Simón e estudar o seu comportamento.
- Obter semente por captación natural e/ou posta inducida para aumentar o stock de individuos.
- Desenvolver un programa de vixilancia epidemiolóxica para os reprodutores e a semente.
- Implicar aos colectivos do sector nas tarefas de mantemento e limpeza do sistema de estabulación.
- Divulgar o proxecto entre os colectivos de marisqueo doutras zonas.
- Participar en xuntanzas científicas para intercambiar información sobre a recuperación de bancos de ostra.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Aumentar o stock de ostras reprodutoras na enseada de San Simón.
- Dispoñer de datos sobre o comportamento das ostras introducidas.
- Coñecer as patoloxías presentes nos exemplares da ostra.
- Obter semente de captación natural e/ou posta inducida.
- Implicar aos colectivos do sector marisqueiro nas tarefas de control e seguimento dos exemplares de ostra plana e no mantemento do sistema de estabulación.
- ALGAPROX. Proxecto de estudo técnico e manexo de diversas especies de macroalgas de especial importancia en Galicia.
Proposta presentada polo Centro de Investigacións Mariñas (CIMA) e que se realizará en colaboración coa Universidade da Coruña (UDC), a Federación Galega de Confrarías de Pescadores, a Confraría de Pescadores de Ribadeo, a Confraría de pescadores de Vilanova de Arousa (“A Pastoriza”), a Organización de produtores de Marisco e Cultivos Mariños da Provincia de Pontevedra (OPP20) e a Confraría de Pescadores San José- Cangas.
O proxecto abordará diversas experiencias con especies de algas de interese para o sector pesqueiro e marisqueiro, ben sexa porque supoñen un recurso, porque posúen un alto valor comercial ou porque a súa proliferación prexudica tanto ao medio ambiente como ao recurso. Primeiramente faranse mostraxes na costa de Galicia das especies de algas de interese, co gallo de coñecer a súa distribución real e actual, e así poder determinar as mellores formas de aproveitamento e xestión, no caso das autóctonas e de control ou erradicación, no caso das especies foráneas. Desenvolverase para a Himanthalia elongata unha forma óptima de colleita da mesma e de reforzo das súas poboacións. No caso de Sargassum muticum e Ulva clathrata realizaranse diferentes accións encamiñadas a controlar a súa proliferación e a minimizar os seus efectos adversos. No caso de Undaria pinnatifida intentarase determinar cal é o impacto ecolóxico e socioeconómico nos diferentes hábitats que coloniza.
OBXECTIVOS:
O obxectivo do proxecto é mellorar a xestión de catro especies de algas de interese como recurso na costa galega. Para a consecución deste obxectivo defínense os seguintes obxectivos específicos:- O desenvolvemento para Himanthalia elongata dunha forma óptima de colleita da mesma e de reforzo das súas poboacións.
- No caso de Sargassum muticum e Ulva clathrata realizaranse diferentes accións encamiñadas a controlar a súa proliferación e a minimizar os seus efectos adversos.
- No caso de Undaria pinnatifida intentarase determinar cal é o impacto ecolóxico e socioeconómico nos diferentes hábitats que coloniza.
RESULTADOS AGARDADOS:
- Establecer as bases biolóxicas e ecolóxicas das especies de interese a fin de elaborar un deseño e unha metodoloxía axeitados para o seu seguimento no litoral galego.
- Optimizar os recursos mediante o traballo conxunto co sector pesqueiro.
- Analizar a estrutura das poboacións e facer recomendacións para cada especie.
- Mellorar a xestión da explotación no caso de Himanthalia elongata.
- Reforzar as poboacións de Himantalia elongata mediante sementeiras de embrións producidos en laboratorio.
- Medir o estado actual e a evolución das poboacións das algas alóctonas Sargasum muticum, e Undaria pinnatifida.
- Potenciar estudos para analizar a evolución de S. muticum, U. pinnatifida, U. clathrata, e H. elongata nas costas do noso litoral.
- Transmitir ao sector pesqueiro e marisqueiro as bases biolóxicas de cada unha das especies estudadas, así como a súa interacción con outras especies e co medio.
- Fortalecer a relación entre o sector da investigación e o sector pesqueiro e marisqueiro a fin de realizar unha explotación sostible das macroalgas.
PROXECTOS REMATADOS
- AVANTE: Construíndo oportunidades para todos e todas a través do ocio mariñeiro
Avante é un proxecto de Investigación-Acción-Participación co que promover a empregabilidade das persoas con discapacidade no sector do lecer mariñeiro.
Coa aprendizaxe e experiencia adquirida en proxectos anteriores na materia de inclusión social a través de actividades de lecer mariño, o equipo de traballo que vén desenvolvendo experiencias de ocio mariñeiro inclusivo, detecta algúns problemas que se pretenden abordar en Avante:- É necesario desenvolver iniciativas nas que se garanta a paridade participación das persoas con discapacidade
- É necesario formar e contar con profesionais con discapacidade que deseñen e desenvolvan actividades de lecer mariño.
O proxecto ofrece unha oportunidade de emprego ás persoas con discapacidade no eido do lecer mariño, unha oportunidade para a sensibilización do sector Pesqueiro produtivo sobre o interese da contratación de persoas con discapacidade, e unha oportunidade para a sociedade en xeral, para poder vivir experiencias de lecer mariño dende diferentes perspectivas funcionais.
A actuación realizarase en colaboración coas Confrarías de Pescadores de Sanxenxo e San Antonio de Cambados.
OBXECTIVOS:
1.- Investigar as necesidades detectadas polos colectivos con discapacidade sobre as súas opcións de ocio e emprego no sector do ocio mariñeiro.
2.- Deseñar, coas persoas con discapacidade, opcións de ocio no sector do ocio mariñeiro.
3.- Formar ás persoas con discapacidade na dinamización de actividades de ocio mariñeiro.
4.- Desenvolver experiencias piloto na dinamización de opcións de ocio mariñeiro deseñado para persoas con e sen discapacidade
5. - Difundir/dar a coñecer á sociedade os avances realizados no proxecto.RESULTADOS AGARDADOS:
1. Informe de investigación: unha vez realizado o proceso de diagnóstico, elaborarase un informe de necesidades de emprego percibido e potencial das persoas con discapacidade no sector do lecer mariño.
2. Vídeo documental do proceso de traballo: todo o proxecto quedará gravado nas súas diferentes fases para crear un vídeo final informativo do proxecto.
3. Tres actividades de lecer con capacidade mixta (con e sen discapacidade) de un máximo de 20 persoas cada unha.
4. Manual informativo-formativo da experiencia completa.
5. Comunicación dos resultados do proxecto: visibilidade científica, sectorial e social:- Difusión do vídeo: nas páxinas web das entidades implicadas, nas federacións de asociacións de persoas con discapacidade e nas feiras do sector.
- Difusión do manual: nas páxinas web das entidades implicadas, nas federacións de asociacións de persoas con discapacidade e nas feiras do sector.
- Comunicacións en congresos: presentación en 4 congresos nacionais e internacionais especializados, con publicación no libro de actas e/ou Capítulos do libro.
- Publicación en revistas especializadas: elaboración e presentación para publicación de 2 artigos científicos en revistas especializadas.
- HISARUM: Estudo técnico da evolución das especies Himanthalia elongata, Sargassum muticum e Undaria pinnatifida no litoral galego
Neste proxecto realizarase a toma de datos das poboacións de Himanthalia elongata co obxectivo de determinar medidas técnicas de aproveitamento, conservación, protección e xestión sostible; por outra banda realizarase a toma de datos das poboacións foráneas de Sargassum muticum e Undaria pinnatifida, co obxectivo de valorar o impacto que a súa distribución está a causar sobre o resto das poboacións de macroalgas do litoral. Avaliarase, tamén, a influencia das condicións ambientais sobre os bancos presentes en catro puntos do litoral galego, na procura de comprobar se estas inflúen sobre os procesos de reprodución e crecemento destas macroalgas. Para realizar estas tarefas realizarase un control rigoroso de exemplares de macroalgas (morfoloxía, fenoloxía e características do hábitat que ocupan as poboacións). A información será completada mediante a utilización de UAVs (aéreos e submarinos) para a estimación da distribución, biomasa e cobertura, que se relacionará coa batimetría da zona e coa distribución vertical dos exemplares no cantil do litoral. A actuación realizarase en colaboración coa Universidade da Coruña e a Federación Galega de Confrarías de Pescadores que apoiará ao CIMA a través das seguintes Confrarías de Pescadores: San Xosé de Cangas, de Ribadeo e pola Organización de Produtores de Marisco e Cultivos Mariños de la Provincia de Pontevedra.
- OURIXEN: Diversidade xenética do ourizo de mar galego e a súa aplicación na conservación
Colaboración entre a Xunta de Galicia, a través da Consellería do Mar, e a Universidade de Santiago de Compostela, a través do Grupo de Investigación en Sistemática Molecular (SISMOL) do Departamento de Bioquímica e Bioloxía Molecular, co fin de acadar un coñecemento detallado sobre a diversidade e estrutura xenética das poboacións de ourizo de mar (Paracentrotus lividus), aplicable na xestión sostible do recurso, sendo os obxectivos da proposta:
- Avaliación da estrutura xenética das poboacións das diferentes rías e áreas de explotación como garantía para unha eficiente xestión do recurso.
- Definición dunha estratexia fundamentada para as actividades de reprodución e mellora do recurso.
- Mantemento da maior riqueza en diversidade xenética, como garantía de resiliencia do recurso, a través das tarefas de repoboación.
- INDICADORES22: Desenvolvemento de indicadores, ferramentas numéricas e estratexias asociadas aos obxectivos biolóxicos e ecolóxicos dos plans de xestión do marisqueo
O novo modelo de plans de xestión do marisqueo require dun corpus teórico non centrado exclusivamente no volume dos stocks, por iso cómpre desenvolver novas metodoloxías de avaliación da saúde dos stocks e do ecosistema e transferir os avances acadados aos técnicos das entidades que xestionan os bancos.
Incorporaranse novos obxectivos biolóxicos e ecolóxicos ao estándar dos plans de xestión e desenvolveranse, validados, os indicadores correspondentes.
A actuación realizarase en colaboración coa Federación Galega de Confrarías de Pescadores que apoiará ao CIMA a través das seguintes Confrarías de Pescadores: San Xosé de Cangas, Pedra da Oliveira de Vilaboa, Virxe do Carmen de Arcade, San Xoán de Redondela, San Francisco de Vigo e La Anunciada de Baiona.OBXECTIVOS:
1. Ampliar o abano de obxectivos biolóxicos e ecolóxicos estándar dos plans de xestión de marisqueo.
2. Desenvolver, validar e implantar indicadores biolóxicos sinxelos de aplicación no marisqueo.
3. Desenvolver materiais, ferramentas físicas e numéricas, e procedementos asociados aos indicadores desenvolvidos.
4. Por a punto e actualizar ferramentas numéricas e informáticas básicas.
5. Difundir resultados de obxectivos, indicadores, materiais e metodoloxías incorporados ao estándar.RESULTADOS AGARDADOS:
1. Informes de avaliación do estado do stock e de seguimento da campaña extractiva dos recursos explotados en primavera e outono nos bancos de libre marisqueo de Lombos do Ulla, Bohído, Cabío, Ares, Sada, Tirán e Canido.
2. Actualización dos límites do banco de Cabo de Mar.
3. Informe do estado patolóxico, específicamente da prevalencia de martelliose en berberecho dos Lombos do Ulla.
4. Asesoramento técnico e seguimento da encomenda de rexeneración de bancos marisqueiros a SEAGA.
5. Asesoramento técnico e seguimento dos traballos de confección da base de datos que acollerá os datos contidos nos anexos AT0, AT2 e FEMP. Continuidade na harmonización dos anexos.
6. Actualización do estándar de obxectivos e indicadores biolóxicos e ecolóxicos dos plans de xestión de marisqueo.
7. Formación do persoal técnico da Consellería do Mar e das entidades asociativas do sector pesqueiro referente aos novos obxectivos e os seus indicadores (cinco xornadas formativas).
8. Construción de prototipos e transferencia das ferramentas físicas e numéricas desenvolvidas ao persoal técnico.
9. Transferencia das ferramentas numéricas desenvolvidas ao persoal técnico.
10. Participación nun congreso de ámbito estatal.
11. Unha publicación nunha revista científica indexada.
12. Confección dunha páxina web de acceso exclusivo ao do persoal técnico implicado, cos resultados das avaliacións de stock e seguimento das campañas extractivas nos bancos de libre marisqueo sometidos a seguimento.Asesoramento para a construción dun aparato de remoción hidráulica intermareal
Cálculo diversidade biocenose substratos rochosos intermareais
Comportamento trófico de T. reticulata e T. neritea
Indicadores a partir de resultados da rexeneración de SEAGA
Procedemento avaliación stocks estrelas de mar con vídeo remolcado
- Simposio de técnicos de asesoramento á xestión dos recursos marisqueiros
Realizouse un simposio que reuniu a técnicos de entidades asociativas do marisqueo en Galicia cos técnicos da Consellería do Mar e investigadores do CIMA. Consistiu nunha xornada técnica para amosar os coñecementos adquiridos nos 30 anos de traballo dos técnicos das entidades no tocante á avaliación de stock, dinámica de poboacións, rexeneración de bancos, métodos, descritores da DMEM e asesoramento técnico. Estes traballos son de grande interese, pola súa dimensión temporal e xeográfica, pero non teñen cabida en revistas científicas debido ao interese local de moitos deles.
Nesta actuación participaron 85 persoas, tanto persoal das confrarías de pescadores como da Consellería do Mar, e realizouse en colaboración coa Federación Galega de Confrarías de Pescadores que apoiou ao CIMA.- POLYCHAETA: Xestión sustentable e baixo un enfoque ecositémico dos stocks de poliquetos de interese comercial en Galicia: valorización do recurso e avance no coñecemento da súa bioloxía e ecoloxía
Colaboración entre a CM, a través da Dirección Xeral de Desenvolvemento Pesqueiro, e a UDC para a realización de actividades conxuntas que, dunha parte, permitan propoñer melloras na valorización das especies de poliquetos autóctonas empregadas como cebo e, doutra parte, permitan obter información biolóxica e ecolóxica sobre as dúas especies de poliquetos con maior peso no sector en Galicia que garanta a súa explotación sustentable e baixo un enfoque ecosistémico.
Desenvolveranse as seguintes actividades:
1. Estudo dos patróns de explotación, distribución e comercialización, e uso dos poliquetos en Galicia.
2. Proposta de melloras na valorización do cebo autóctono.
3. Estudo prospectivo de distribución de Diopatra spp. na costa de Galicia.
4. Estudo de distintos aspectos ecolóxicos de Diopatra neapolitana que contribúan á avaliación da saúde global do ecosistema mariño e que, por tanto, se poidan empregar como indicadores ecolóxicos na xestión pesqueira.
5. Estudo dos aspectos da bioloxía reprodutiva de Scoletoma laurentiana relevantes para unha xestión racional e sustentable das súas poboacións.- PREOSTREARES: Establecemento das bases para a restauración dos bancos naturais de ostra plana (Ostrea edulis, Linaeus 1758) na enseada de San Simón (ría de Vigo)
Co obxectivo de restaurar os bancos naturais na enseada de San Simón, localizaranse, tanto os existentes na actualidade como aqueles históricos, e procederase á instalación dun sistema de estabulación de reprodutores desta especie. Farase un seguimento e control da evolución do crecemento e mortalidade destes exemplares, así como un rexistro de valores dos parámetros físicos da zona.
Do mesmo xeito, abordarase un programa de vixilancia epidemiolóxica dirixido a determinar a presenza de parasitos do xénero Bonamia e doutros patóxenos e de alteracións patolóxicas na poboación de reprodutores de ostra plana procedentes de bancos naturais da Enseada de San Simón así como daqueles de diferente orixe, de ser o caso.
Espéranse obter datos sobre o comportamento destes reprodutores e da modificación das principais variables ambientais da zona, así como implicar aos colectivos de mariscadores/as nas tarefas de control, seguimento dos exemplares de ostra plana e no mantemento e limpeza das estruturas de estabulado.
A actuación realizarase mediante colaboración do CIMA (Centro de Investigacións Mariñas) e a Federación Provincial de Confrarías de Pescadores de Pontevedra.- SEDIMENTOS: A influencia do substrato en bancos intermareais e a proposta de accións para a xestión eficiente do servizo ecosistémico
Colaboración entre a Xunta de Galicia, a través da Consellería do Mar, e a Universidade de Vigo, a través do Centro de Investigación Mariña, para a execución dun estudo piloto nun banco da ría de Arousa coa finalidade de comprender os efectos a medio e longo prazo, da dispoñibilidade de sedimentos, o aumento do nivel do mar e o desenvolvemento humano, así como a implantación de estratexias adecuadas na rexión costeira, para frear a crecente perdida destes hábitats, para garantir a sustentabilidade e a capacidade dos bancos intermareais para proporcionar beneficios no futuro.
Desenvolveranse as seguintes actividades:
1. Recompilación bibliográfica e organización da base documental
2. Deseño e execución da investigación participativa
3. Deseño e elaboración do plan de xestión de datos
4. Preparación e execución das campañas de campo
5. Análise de mostras
6. Procesado de series temporais
7. Modelización
8. Proposta de accións para a xestión dos bancos intermareais
9. Difusión dos resultados do proxecto piloto- SOST-ERIZO: Índice de sostenibilidade do ourizo de mar
O seu fin é desenvolver un índice de sostibilidade do ourizo de mar, para o que se levarán a cabo unha serie de actividades:
1. Xestión do proxecto. Esta actividade pretende garantir a boa coordinación das diferentes actuacións para unha correcta execución e avaliación do proxecto (Future Oceans Lab)
2. Recompilación de información. Recollida de información e datos necesarios para o desenvolvemento do índice mediante contacto directo coas partes interesadas coma o colectivo de mergulladores, mariscadores e mariscadoras a pe de Lira e Baiona (FOL e CIMA)
3. Mostraxes. En colaboración co CIMA, dependente da CM, estandarizarase unha metodoloxía de mostraxe do ourizo para as confrarías participantes no proxecto que permitan acadar datos da dimensión medioambiental
4. Deseño do índice e da plataforma. As actuacións desta actividade permitirán definir os criterios básicos dos indicadores para o desenvolvemento do índice de sostibilidade, ademais de crear na medida do posible formarase aos actores para o envío de datos a través dunha plataforma dixital adaptada que permita unha mellor comunicación do colectivo co equipo científico
5. Difusión dos resultados do proxecto piloto. Con esta actividade preténdese levar a cabo una comunicación e divulgación do proxecto e dos seus resultados as partes interesadas e o público xeralGuía para o emprego do índice de sosteñibilidade do ourizo de mar
- REDECOS. Proxecto piloto para a modernización da rede de monitorización costeira de parámetros ambientais
Proxecto presentado polo Instituto Tecnolóxico para o Control do Medio Mariño de Galicia (INTECMAR).
A acción presentada nesta proposta persegue facer un estudo da recollida de datos de salinidade e temperatura en continuo nas augas pouco profundas do litoral galego e integrar ditas medidas nas plataformas de xestión de datos do Observatorio Costeiro Xunta.
A rede ten como principal obxectivo modernizar o sistema de recollida destes datos que permita un mellor coñecemento e xestión das zonas dedicadas ao cultivo de especies marisqueiras e dos riscos ao que se enfronta.
Ao longo da presente acción farase un estudo das mellores localizacións de fondeo das novas sondas comezando cunhas estacións piloto co fin de que nunha fase posterior e de maneira progresiva, sea doado ampliar a Rede ao longo da franxa costeira galega.
Nunha primeira fase traballarase no estudo das mellores condicións para o fondeo das sondas dentro de tres áreas e nunha segunda fase colocaranse sondas en tres estacións que funcionarán como estacións piloto. Baseado nos estudos previos levados a cabo polo INTECMAR a Rede adquirirá sondas do tipo INFINITY CT- que debido as súas características de mantemento e uso as fan axeitadas ás zonas de estudo. Os datos recollidos serán compartidos aos integrantes de REDEMAR.
A actuación realizarase en colaboración coa Dirección Xeral de Desenvolvemento Pesqueiro e coa Federación Galega de Confrarías de Pescadores que apoiará ao INTECMAR na colocación das sondas e no seu mantemento.
